علامت های اختصاری میلگرد

علامت های اختصاری میلگرد ها چه هستند؟

علامت های اختصاری میلگرد ها به منظور شناسایی دقیق مشخصات فنی و کیفی محصول روی بدنه میلگرد حک می ‌شوند. این علامت ‌ها شامل نوع فولاد، کارخانه تولید کننده، استاندارد تولید و ویژگی‌ های مکانیکی مانند مقاومت کششی و نوع آج میلگرد هستند. 
وجود این نشانه‌ ها به مهندسان و خریداران کمک می‌ کند تا میلگرد مناسب با نیاز پروژه را به درستی انتخاب و از اصالت کالا اطمینان حاصل کنند. این علامت ‌ها موجب کنترل کیفیت و پیگیری محصول در فرآیند های ساخت و اجرا می‌ شوند. در نهایت، علامت گذاری استاندارد نقش مهمی در تضمین ایمنی و دوام سازه‌ های بتنی ایفا می‌ کند.

انواع علامت های اختصاری روی میلگرد ها

در این بخش به معرفی انواع علامت های اختصاری روی میلگرد می‌ پردازیم. این علائم اختصاری میلگرد ها اطلاعات مهمی درباره نوع میلگرد، مقاومت مکانیکی، کارخانه تولید کننده و استاندارد ساخت ارائه می ‌دهند. آشنایی با این نشانه‌ های میلگرد برای مهندسان، مجریان پروژه و حتی خریداران عمومی بسیار ضروری است.
نوع آج و مقاومت کششی: یکی از رایج‌ ترین کد های شناسایی میلگرد، حروف و اعدادی هستند که نوع آج و مقاومت کششی میلگرد را مشخص می‌ کنند:
- A1: میلگرد ساده، بدون آج، دارای شکل پذیری بالا و مناسب برای عملیات جوشکاری. دارای مقاومت کششی پایین.
- A2: میلگرد آج دار با آج مارپیچ، دارای مقاومت کششی متوسط. برای بتن مسلح سبک استفاده می‌ شود.
- A3: میلگرد با آج جناقی، دارای مقاومت بالا و شکل پذیری کمتر نسبت به  A2 برای سازه ‌های اصلی استفاده می ‌شود.
- A4: میلگرد با آج مرکب یا پیچیده، دارای مقاومت کششی بسیار بالا و مناسب برای پروژه ‌های خاص. این کد ها جزء اصلی رمزگذاری میلگرد در بازار ایران هستند و نقش مهمی در نامگذاری میلگرد ایفا می ‌کنند.

علامت کارخانه تولید کننده: بر روی سطح بسیاری از میلگرد های تولید داخل، علامت یا حروفی حک می‌ شود که نشان دهنده کارخانه سازنده میلگرد است. این علائم به صورت حروف انگلیسی اختصاری درج می ‌شوند:
- ESCO: مخفف ذوب آهن اصفهان، یکی از معتبر ترین تولید کنندگان میلگرد در ایران.
- N یا NI: مربوط به کارخانه نیشابور.
- T: نمایانگر تایمز یا کارخانه تبریز.
- A یا AK: نشانه آرمان کویر یزد.
این علامت گذاری میلگرد کمک می ‌کند تا در پروژه‌ ها بتوان نحوه شناسایی کارخانه تولید کننده از روی علامت میلگرد را به درستی انجام داد.
کد های استاندارد فولاد: برخی میلگرد ها به ویژه در پروژه‌ های صنعتی و خاص، دارای کدهای استاندارد فولاد نیز هستند. این کد ها بیانگر ترکیب شیمیایی و خواص مکانیکی فولاد هستند:
- ST37: فولاد نرمه با مقاومت پایین، شکل ‌پذیری بالا، مناسب برای سازه ‌های سبک.
- ST44: فولاد با مقاومت متوسط.
- ST52: فولادی با مقاومت بالا و شکل‌ پذیری مناسب، قابل استفاده در سازه‌ های سنگین.
در کنار این ‌ها، در برخی میلگرد های وارداتی، استاندارد ASTM میلگرد نیز درج می ‌شود که یکی از معتبر ترین استاندارد های بین ‌المللی برای ارزیابی مشخصات فنی میلگرد است.

استاندارد نام‌ گذاری حک بر روی میلگرد

در فرآیند حک اطلاعات بر روی میلگرد های تولیدی به روش نورد گرم، ترتیب درج اطلاعات به این صورت است: نام یا نشان تجاری کارخانه تولید کننده، مشخصات فنی و سایز، کد فرآیند تولید. در برخی موارد نیز گرید میلگرد پس از کد فرآیند اضافه می‌ شود. این مشخصات باید در فواصل کمتر از دو متر به‌ طور منظم حک شوند تا حتی در مقاطع کوتاه بریده ‌شده، امکان شناسایی و رهگیری میلگرد وجود داشته باشد.

کاربرد هر علامت اختصاری روی میلگرد

A1:
- ویژگی: میلگرد ساده و بدون آج.
- مقاومت کششی: پایین (حدود ۳۶۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع).
- کاربرد: مناسب برای جوشکاری، خمکاری و نقشه ‌برداری. به دلیل شکل ‌پذیری بالا، در مواردی که تنش کمی به میلگرد وارد می ‌شود استفاده می‌ گردد.
- اهمیت: برای پروژه‌ هایی که انعطاف‌ پذیری مهم‌ تر از مقاومت است، مانند خاموت ‌ها و میلگرد های حرارتی.
A2:
- ویژگی: میلگرد با آج مارپیچ.
- مقاومت کششی: متوسط (حدود ۵۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع)
- کاربرد: مناسب برای ساخت و ساز های سبک و نیمه‌ سنگین.
- اهمیت: دارای چسبندگی مناسب به بتن و امکان خمکاری. انتخاب متداول برای پروژه ‌های عمومی ساختمانی.
A3:
- ویژگی: میلگرد با آج جناقی.
- مقاومت کششی: بالا (حدود ۶۰۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع).
- کاربرد: برای اجزای اصلی بتن آرمه مثل ستون، تیر، فونداسیون.
- اهمیت: به دلیل مقاومت بالا، نقش حیاتی در استحکام سازه دارد. بر خلاف  A2، قابلیت جوشکاری پایین ‌تری دارد.
A4:
- ویژگی: میلگرد با آج مرکب و پیچیده.
- مقاومت کششی: بسیار بالا (حدود ۶۵۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع و بالاتر).
- کاربرد: مناسب برای سازه ‌های بزرگ، پل‌ ها، تونل‌ ها و پروژه‌ های حساس.
- اهمیت: در پروژه‌ هایی که تحمل نیرو های زیاد، تنش ‌های دینامیکی و زلزله اهمیت دارد، تنها انتخاب مناسب است.

کد های کارخانه ‌ای (مثل ESCO، N، AK): 
- ویژگی: نشان دهنده کارخانه تولید کننده میلگرد.
- کاربرد: برای شناسایی منشأ تولید، کیفیت کنترل و پیگیری فنی میلگرد.
- اهمیت: بعضی از پروژه‌ ها فقط مجاز به استفاده از میلگرد های تأیید شده هستند. استاندارد ملی ۳۱۳۲ ایران مشخص کرده که تنها محصولات بعضی از کارخانه‌ ها واجد شرایط مصرف در پروژه ‌های عمرانی کلان هستند.
کد های فولاد (مثل ST37، ST52): 
-  ویژگی: بیانگر نوع فولاد استفاده شده در تولید میلگرد.
-  کاربرد: تعیین کننده میزان سختی، شکل‌ پذیری و قابلیت جوشکاری.
- اهمیت: انتخاب درست فولاد با توجه به محل مصرف (مثلاً اسکلت فلزی یا بتن مسلح) از بروز شکست ‌های سازه ‌ای جلوگیری می ‌کند. مثلاً:
- ST37 : مناسب برای سازه‌ های سبک.
-  ST52:  برای سازه‌ هایی با بارگذاری بالا و نیرو های جانبی زیاد.

انواع میلگرد و استاندارد های مربوطه

مشخصات انواع آج میلگرد:
میلگرد با آج یکنواخت:
-  آج 240
- آج 400
میلگرد با آج دوکی:
- آج 340
- آج 400
- آج 500 (آج مرکب)

جدول مشخصات میلگرد بر اساس استاندارد روسی و حرف شاخص انگلیسی

فرآیند تولید میلگرد و کد های شناسایی آن

اهمیت درج اطلاعات فنی و مشخصات تولید کننده بر روی محصولات فولادی

در تمامی فرآیند های تولیدی، به‌ ویژه در صنایع فولادی، الزام درج اطلاعات فنی دقیق و مشخصات تولید کننده بر روی محصول، امری حیاتی و اجتناب ‌ناپذیر است. این اطلاعات، نه‌ تنها به مصرف‌ کننده و خریدار امکان ارزیابی کیفیت محصول را می‌ دهند، بلکه تضمینی بر اصالت کالا و برند تولید کننده محسوب می‌ شوند. درج نام کارخانه بر روی محصول، اعتماد خریدار را افزایش داده و انتخاب آگاهانه‌ تری را رقم می ‌زند.

حک علائم اختصاری اختصاصی کارخانه ‌ها

کارخانه‌ های فولاد در فرآیند نورد گرم، علامت‌ های اختصاری اختصاصی خود را از طریق قالب ‌های نورد بر روی سطح میلگرد حک می ‌کنند. این علائم، شناسه ‌ای منحصر به‌ فرد برای هر کارخانه هستند که به‌ صورت استاندارد در فرآیند تولید به کار گرفته می‌ شوند.
جدول زیر حاوی اسامی تعدادی از کارخانه‌ های معتبر تولید کننده میلگرد در ایران به همراه علائم اختصاری آن‌ ها است:

چگونه علامت های اختصاری میلگرد را بخوانیم؟

برای خواندن علامت ‌های اختصاری میلگرد باید به ترتیب ظاهر شدن حروف و اعداد روی بدنه دقت کرد. این اطلاعات معمولاً شامل نوع میلگرد، کارخانه تولید کننده و قطر اسمی میلگرد هستند. به عنوان مثال، اگر روی میلگرد عبارت A3 – Esco – 16  حک شده باشد، این یعنی میلگرد از نوع A3  با آج جناقی و مقاومت کششی بالا است، توسط کارخانه ذوب آهن اصفهان (Esco) تولید شده و دارای قطر ۱۶ میلی ‌متر می ‌باشد. در برخی موارد ممکن است علامت استاندارد مانند ST52 نیز درج شده باشد که نشان ‌دهنده نوع فولاد و خواص مکانیکی آن است.

شناسایی و رهگیری میلگرد ها در پروژه‌ های عمرانی

میلگرد های مورد استفاده در پروژه‌ های ساختمانی و عمرانی نیز مشمول این الزام هستند. حک شدن نام، علامت اختصاری یا برند کارخانه تولید کننده بر روی میلگرد، نقش مهمی در تشخیص اصالت محصول دارد و از ورود کالاهای تقلبی به پروژه ‌ها جلوگیری می ‌کند. علاوه بر این، وجود لیبل یا پلاک فلزی شامل نوع، تیپ، و سریال تولید، اطلاعات فنی دقیق ‌تری را به مصرف‌ کننده ارائه می‌ دهد. متأسفانه به ‌دلایلی مانند سرعت بالای خطوط تولید، جابجایی در حین حمل‌ و نقل و یا حذف ناخواسته بر چسب‌ ها، در برخی موارد این موضوع به ‌درستی رعایت نمی‌ شود.

نکاتی که باید در خرید میلگرد با توجه به علامت های اختصاری رعایت کنیم

در خرید میلگرد، شناخت دقیق علامت اختصاری میلگرد و رعایت نکات مهم می‌ تواند از خرید میلگرد تقلبی جلوگیری کند و انتخاب درست را تضمین نماید. 
بررسی علامت حک شده روی میلگرد: 
- علامت اختصاری نوع میلگرد (مثل A1، A2، A3، A4) باید واضح و خوانا باشد تا بتوان نوع آج و مقاومت کششی را تشخیص داد.
- علامت کارخانه تولید کننده باید با لیست کارخانه‌ های معتبر منطبق باشد. مثلاً ESCO  (ذوب آهن اصفهان) یا N  (نیشابور) نشانگر اصالت کالا هستند.
- علامت‌ ها نباید مخدوش یا کم‌ رنگ باشند؛ این موارد می‌ تواند نشان دهنده میلگرد تقلبی یا محصول بی ‌کیفیت باشد.
تطابق با استاندارد میلگرد: 
- حتماً باید میلگرد مطابق استاندارد ملی ۳۱۳۲ ایران یا استاندارد معتبر بین‌ المللی مثل ASTM  میلگرد باشد.
- بررسی وجود کد های استاندارد روی میلگرد (مانند ST37، ST52)  و تطابق آن با نیاز پروژه ضروری است.
- خرید میلگرد بدون داشتن مشخصات فنی میلگرد و گواهی استاندارد ریسک بالایی دارد.
تطابق نوع میلگرد با کاربرد پروژه: 
- انتخاب میلگرد A2 برای پروژه ‌های سبک و میلگرد A3 یا A4  برای پروژه‌ های حساس و بارگذاری بالا الزامی است.
- استفاده اشتباه از میلگرد های با مقاومت پایین در سازه‌ های مهم می‌ تواند به ضعف سازه و بروز خطرات جدی منجر شود.
بررسی مشخصات کارخانه تولید: 
- شناخت نماد میلگرد در نقشه و اطمینان از استفاده از میلگرد های تولید شده توسط کارخانه‌ های معتبر با کنترل کیفیت قوی الزامی است.
- از فروشنده بخواهید گواهی‌ های کیفیت و مشخصات میلگرد ساختمانی کارخانه را ارائه دهد.

توجه به علامت گذاری و کد های روی میلگرد آجدار: 
- در میلگرد های آجدار، تفاوت در نوع آج (مارپیچ، جناقی، مرکب) و علامت‌ های آن باید دقیقاً مطابق با استاندارد ها باشد.
- بررسی تفاوت علائم میلگرد A1، A2، A3 و A4 به خریدار کمک می‌ کند تا میلگرد مناسب با نیاز پروژه را انتخاب کند.
جلوگیری از خرید میلگرد تقلبی: 
-  میلگرد های بی‌ کیفیت اغلب علامت‌ های غیر رسمی یا فاقد علامت استاندارد دارند.
- قیمت بسیار پایین میلگرد نسبت به بازار معمولاً نشانه محصول نا مرغوب یا تقلبی است.
- توصیه می‌ شود میلگرد را از فروشندگان معتبر و نمایندگی ‌های رسمی کارخانه ‌ها خریداری کنید.

اهمیت صرفه‌ جویی و کاهش پرت در پروژه‌ های عمرانی

تولید میلگرد فرآیندی سرمایه ‌بر است که علاوه بر سرمایه ‌گذاری قابل‌ توجه در زیر ساخت و تجهیزات، به مصرف بالای انرژی و نیروی انسانی متخصص نیاز دارد. از این‌ رو، بهینه ‌سازی مصرف میلگرد در پروژه ‌های عمرانی به ‌عنوان یکی از اولویت ‌های اساسی در مدیریت منابع مطرح می ‌شود.
یکی از روش‌ های مؤثر در این زمینه، فناوری جوشکاری سر به سر میلگرد است. این تکنولوژی، با حذف اورلپ‌ ها و پرت ‌های رایج، به بهینه‌ سازی مصرف میلگرد کمک کرده و در عین حال، نقش بسزایی در افزایش مقاومت سازه‌ های بتنی در برابر زلزله دارد.